Nhắc tới phim kinh dị Việt Nam thì nhiều người sẽ nghĩ đến ngay ProductionQ với bộ đôi nhà sản xuất Hoàng Quân và đạo diễn Trần Hữu Tấn. Cả hai đứng sau những bộ phim như Bắc Kim Thang (2019), Rừng Thế Mạng (2021), Chuyện Ma Gần Nhà (2022) hay Kẻ Ăn Hồn (2023). Điểm chung giữa các tác phẩm này là phần sản xuất luôn chỉn chu nhưng kịch bản chưa thật sự tốt. Cám đánh dấu sự tiến bộ của cả hai nhà làm phim nhưng vẫn còn một số vấn đề phải bàn.

Làm mới câu chuyện cổ tích quen thuộc

Tấm Cám có lẽ là câu chuyện cổ tích mà ai ai cũng thuộc nằm lòng. Không những vậy, tác phẩm còn xuất hiện trên sân khấu kịch, quảng cáo hay đã có phiên bản điện ảnh Tấm Cám: Chuyện Chưa Kể (2016) của Ngô Thanh Vân. Mọi người đều quen thuộc với hình ảnh nàng Tấm dịu dàng, hiền lành, bị Mẹ Kế và Cám bắt nạt. Cô lén nuôi cá bống, muốn đi hội đình nhưng bị bắt lựa thóc ra thóc, gạo ra gạo. Được bụt giúp đỡ, Tấm thử hài rồi trở thành Hoàng hậu nhưng rồi lại liên tiếp bị hai mẹ con Cám sát hại, hết biến thành chim vàng anh rồi cây gỗ xoan, quả thị…

Những chi tiết quen thuộc này đều xuất hiện trong Cám nhưng được đạo diễn Trần Hữu Tấn khéo léo kể lại dưới góc nhìn đen tối và khác lạ hơn. Nguồn cơn dường như đến từ quả báo với giao kèo ác quỷ khiến Cám sinh ra đã dị dạng. Cô bé mới là đứa con bị ghẻ lạnh, bị mẹ bắt lựa thóc gạo. Cám lừa Tấm ngụp xuống ao nhưng là để nhường cá tôm bắt được cho chị. Cô bé cũng lén nuôi cá bống để bầu bạn vì chẳng ai dám lại gần….

Đây là điểm nhấn giúp khán giả vừa dễ dàng thấy và hiểu được những chi tiết quen thuộc từ câu chuyện từng được học, được cha mẹ kể nghe từ bé nhưng vẫn không đoán biết được điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Cũng nhờ cách làm mới này mà phim có khá nhiều nút thắt bất ngờ, khiến người xem khó mà phân biệt được ai mới là kẻ xấu, ai mới là người tốt thật sự hay những gì mà con người lẫn ác quỷ đang toan tính.

Tuy nhiên do tham vọng xây dựng tính cách và câu chuyện riêng cho từng nhân vật mà Cám có phần dài dòng, lê thê. Những hạt sạn logic cũng bắt đầu từ đây. Nhiều vấn đề có thể được giải quyết từ rất sớm nhưng bị ngó lơ để tạo ra tình huống quỷ trả thù gia tộc Hai Hoàng khá gượng ép. Khi Tấm về thăm nhà thì dẫn theo rất nhiều binh lính nhưng họ biến mất một cách bí ẩn lúc cần thiết rồi lại bất ngờ xuất hiện.

Tính cách, tâm lý của các nhân vật đôi khi rất khó hiểu. Ví dụ như khi Hai Hoàng biết Cám bị quỷ nhập nhưng không hề có đối sách cụ thể. Tấm vì hiền lành và thương em nên có nhiều hành động khó hiểu, phi lý. Lẽ ra, đạo diễn Trần Hữu Tấn nên mạnh tay cắt bớt và "làm xấu" một vài nhân vật để tác phẩm thêm gọn gàng.

Diễn xuất xuất sắc của Lâm Thanh Mỹ và sự lột xác của Rima Thanh Vy

Lâm Thanh Mỹ là cái tên không còn xa lạ với khán giả yêu thích dòng phim kinh dị. Cô bé từng "gây bão" một thời khi có màn trình diễn xuất thần trong Đoạt Hồn (2014) khi chỉ mới 9 tuổi. Với Cám, một lần nữa nữ diễn viên sinh năm 2005 cho thấy mình xứng đáng với danh hiệu "thiếu nữ đáng sợ nhất màn ảnh Việt". Ban đầu, Cám của Lâm Thanh Mỹ là một cô gái nhút nhát, luôn tự ti bởi gương mặt dị dạng của mình. Dù bị đánh đậm, đối xử tàn nhẫn, cô vẫn chịu đựng và thèm khát tình yêu của cha. Cám hiền đến mức bị thương nhưng không được cha cho thuốc xoa, còn bị mẹ đánh thêm nhưng chỉ biết khóc. Song, Cám cũng không vì muốn cha thương mình mà tìm cách ám hại chị Tấm.

Thế nhưng, mọi thứ thay đổi 180 độ khi Cám bị ác quỷ chiếm hữu. Lúc này, không ai còn nhận ra nhân vật này nữa. Từ cách nói chuyện, chất giọng, ánh mắt, cử chỉ, hành động đều nhuốm màu tà ác. Giọng cười tàn bạo, gương mặt không biến sắc khi giết người đủ để khán giả phải ớn lạnh. Không thể ngờ Lâm Thanh Mỹ đã có màn hóa thân xuất sắc đến thế, thể hiện được hai mặt của Cám như hai nhân vật hoàn toàn khác biệt.

Diễn xuất của Rima Thanh Vy cũng ấn tượng không kém. Trên thực tế, nữ diễn viên sinh năm 1995 từng vào vai một cô gái bị ma nhập rất tốt trong Mười: Lời Nguyền Trở Lại (2022). Ban đầu, Tấm có lối trang điểm nhợt nhạt, cho thấy tính cách đơn thuần, hiền lành của nhân vật. Càng về sau, cô càng tô son, đánh phấn đậm hơn, cùng với đó là nét diễn càng sắc sảo, thâm hiểm cho đến khi cú lật bất ngờ ập đến. Tương tác giữa Rima Thanh Vy và Lâm Thanh Mỹ cũng rất ngọt, cho thấy được tình cảm chị em vô cùng quan trọng trong cốt truyện.

Dàn diễn viên tên tuổi còn lại trong phim như Thúy Diễm, Quốc Cường, NSƯT Ngọc Hiệp, Doãn Hoàng… đều tròn vai. Trên thực tế, mỗi nhân vật trong Cám đều được xây dựng tính cách rõ rệt. Ai nấy đều có câu chuyện, có tâm sự và nỗi khổ riêng. Không một ai thật sự tốt hay xấu mà chỉ là một lằn ranh mong manh, trắng hay đen đều không rõ ràng mà chỉ là màu xám khó phân biệt mà thôi.

Làm phim kinh dị đã khó, làm phim kinh dị cổ trang từ một câu chuyện cổ tích tuổi thơ còn khó hơn gấp bội. Song, nhà sản xuất Hoàng Quân và đạo diễn Trần Hữu Tấn đã dám tiên phong trong thể loại này và cho ra một tác phẩm chỉn chu, bài bản. Nếu khắc phục được một vài điểm trừ, cả hai có thể tạo ra được một "vũ trụ kinh dị cổ tích" độc nhất vô nhị trên màn ảnh rộng.

Bài viết gồm có 2 phần, ở phần này chúng tôi chia sẻ vấn đề liên quan đến vai trò của Nhà sản xuất trong một đoàn phim như thế nào dưới góc nhìn của Nhà sản xuất Tuân Đỗ.

Sự kiện đã thu hút nhiều bạn trẻ đến tham gia, đã có rất nhiều câu hỏi hay đặt ra cho các khách mời nhờ đó mà giúp người tham dự học hỏi thêm được nhiều kiến thức bổ ích.

Nhà sản xuất Tuân Đỗ đã làm việc trong môi trường làm phim cũng gần 15 năm. Trước khi bước vào công việc của một Nhà sản xuất, anh từng hoạt động ở vị trí biên kịch, đạo diễn như một người làm phim độc lập trước khi tham gia các dự án phim ở tổ đạo diễn, tổ sản xuất … Tuy nhiên khó khăn lớn nhất của anh là không tìm được một nhà sản xuất có thể hỗ trợ cho dự án của mình đi xa và phát triển hơn, đây cũng là lý do đưa anh đến với công việc này, trở thành một nhà sản xuất như hiện nay.

Nếu là một người yêu thích sản xuất phim và chuẩn bị dấn thân vào ngành, tin chắc những đúc kết từ buổi chia sẻ qua bài viết này sẽ giúp bạn phần nào hiểu được công việc sắp tới của mình, cùng tìm hiểu nhé!

Nhà sản xuất và các thành viên khác trong tổ sản xuất

– Producer: Dù là một dự án phim giải trí hay dự án phim độc lập, Nhà sản xuất (Producer) được xem là người góp phần quyết định làm nên thành bại của một bộ phim. Nhà sản xuất với vai trò là chủ dự án phim, kết nối tất cả thành viên, nguồn lực về tài chính – nhân sự, điều phối, quản lý và là người đi giải quyết tất cả mọi vấn đề khó khăn, trở ngại trong một đoàn phim.

Ngoài ra trong tổ sản xuất của đoàn phim còn có rất nhiều tên gọi cũng như chức năng khác nhau, có thể kể đến:

– Executive Producer: Nhà sản xuất gọi vốn hoặc Nhà sản xuất điều hành, là người đi kiếm nhà đầu tư, kiếm tiền về cho dự án.

– Creative Producer: Chính là người có khả năng sáng tạo, sẽ kết hợp với biên kịch, đạo diễn trong việc sửa và phát triển kịch bản trở nên tốt hơn. Ở nhiều dự án của các hãng phim, một nhà sản xuất sáng tạo sẽ bắt đầu bằng quá trình tìm ý tưởng, sau đó tìm nhà biên kịch để triển khai dự án đó viết thành kịch bản hoàn chỉnh. Vị trí này nhấn mạnh đến yếu tố sáng tạo của nhà sản xuất ngay từ bước đầu của dự án, nhưng nó không được coi là một vị trí và không có trên credit phim.

– Associate Producer (Nhà sản xuất liên kết): Họ không tham gia quá nhiều vào trong một dự án phim. Công việc của họ là liên kết với những yếu tố bên ngoài hỗ trợ dự án phim có thể diễn ra một cách thuận lợi, là người đem về những giá trị nhưng không được quy thành tiền mặt. Có thể hình dung công việc này: Bạn giới thiệu một bối cảnh được giảm giá, được miễn phí tất cả; hay bạn có quen biết đạo diễn của bộ phim A đang cần tuyển diễn viên, bạn có mối quan hệ với diễn viên B, diễn viên C và kết nối để họ trở thành diễn viên của dự án đó, khi ấy nhà sản xuất sẽ dành tặng bạn chức danh là nhà sản xuất liên kết của dự án.

– Post Producer: Nhấn mạnh đến khía cạnh tham gia hậu kỳ của một nhà sản xuất. Nếu dự án phim có nhiều kinh phí, ekip sẽ thuê một người có nhiều kinh nghiệm trong mảng hậu kỳ để hỗ trợ nhà sản xuất, khi đó bạn có thể đưa họ vào vị trí post producer trên credit.

– Marketing Producer: Đây là một khái niệm mới, đề cập và nhấn mạnh vai trò tiếp thị một dự án, một sản phẩm làm phim đến với công chúng, đến người xem và làm thế nào để đưa nó ra các kênh phát hành một cách tốt nhất của nhà sản xuất.

– Line Producer: Người này là cánh tay phải của nhà sản xuất và là chuyên gia lập kế hoạch ngân sách, người giám sát tất cả các chi tiết hành chính, tài chính và kỹ thuật của sản xuất. Họ chịu trách nhiệm về tất cả các vấn đề hàng ngày để giữ cho mọi thứ diễn ra suôn sẻ, đồng thời cố gắng đảm bảo đúng tiến độ và ngân sách.

– Production Manager (Quản lý sản xuất hay Chủ nhiệm): Về cơ bản công việc của người này gần tương tự như Line Producer, nhưng họ chịu trách nhiệm một số công việc để hỗ trợ Line Producer – vị trí cao hơn họ.

– Production Coordinator (Điều phối sản xuất): Là cánh tay phải của Quản lý sản xuất (Production Manager, Production Manager), công việc của họ là hỗ trợ Production Manager quản lý, điều phối các công việc trong tổ sản xuất.

– Production Assistant: Trợ lý sản xuất có nhiều vị trí phụ trách các công việc khác nhau của sản xuất. Trong một số dự án phim độc lập ở Việt Nam thì trợ lí sản xuất thực hiện nhiều chức năng công việc chứ không được phân chia cụ thể (trợ lý sản xuất hỗ trợ tổ trợ lí đạo diễn, tổ thiết kế …).

– Production Accountant (Kế toán sản xuất): Đây là một vị trí rất quan trọng khác giúp nhà sản xuất kiểm soát tài chính của dự án. Không ít nhà sản xuất trực tiếp phỏng vấn vị trí này thay vì giao cho Production Manager tuyển.

– Production Supervisor (Giám sát sản xuất): Vị trí này tùy thuộc vào Nhà sản xuất bố trí đoàn phim ra sao, giám sát sản xuất sẽ giúp xử lý một số nhiệm vụ của Quản lý sản xuất (Production Manager).

Kỹ năng để trở thành một Nhà sản xuất

– Tư duy: Nhà sản xuất cần phải có tư duy về kinh doanh. Tư duy này giúp họ ý thức được cần phải làm gì để có thể có sản phẩm tốt và bán được nó. Thêm nữa, tư duy logic, phản biện giúp nhà sản xuất giải quyết các vấn đề có thể xảy ra trong quá trình làm phim.

– Kiến thức: Nhà sản xuất cần phải có kiến thức cơ bản nhất về các vị trí, các tổ, tính chất công việc của họ trong một đoàn phim để phối hợp giải quyết công việc một cách tốt nhất khi dự án đang diễn ra.

– Kỹ năng chung: Đó là các kỹ năng lãnh đạo; tổ chức; quản lý, điều hành và bán hàng. Trong số này, kỹ năng bán hàng sẽ hỗ trợ nhà sản xuất rất nhiều trong việc đẩy dự án đi xa hơn cũng như có thể giúp dự án thu lại lợi nhuận. Bán hàng thể hiện ở cả khía cạnh mua và bán. Nhà sản xuất tìm được các thành viên đoàn có tài năng và thuyết phục họ tham gia với chi phí hợp lý cũng là biết mua, cũng như bán các yếu tố làm cho kịch bản trở nên hấp dẫn hơn để nhà đầu tư bỏ vốn cũng là bán hàng.

– Kỹ năng đặc thù: Là kỹ năng đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề. Nhà sản xuất có kĩ năng này là người người có thể đưa ra quyết định cho những tình huống sản xuất gặp khủng hoảng, khó khăn và giải quyết vấn đề đó trong thời gian ngắn nhất. Khi đoàn phim xảy ra vấn đề nhà sản xuất sẽ là người cuối cùng chịu trách nhiệm cho nó, do vậy tất cả mọi thứ sẽ đổ dồn về vị trí này.

– Kỹ năng mềm: Vấn đề của nhà sản xuất chính là giải quyết các mối quan hệ giữa con người với con người. Công việc nào, vị trí nào cũng cần có kỹ năng giao tiếp, đây là một trong những kỹ năng cơ bản nhất. Một nhà sản xuất có thể xin tài trợ, kêu gọi vốn đầu tư thành công được hay không nhờ vào khả năng thuyết trình, một kĩ năng quan trọng khác.

– Tính cách: Nhà sản xuất cần phải có tính nhạy cảm và cẩn thận để luôn hình dung tất cả những rủi ro trong quá trình làm phim. Rủi ro này có thể đến từ rất nhiều phía, nhưng chính sự nhạy cảm sẽ giúp bạn lường trước được tất cả vấn đề xảy ra trong quá trình thực hiện dự án để tránh.

Nhà sản xuất và một dự án phim khả thi

– Kịch bản: Dự án khả thi phải có một kịch bản tốt bởi vì đây là yếu tố quyết định dự án đó có được nhà đầu tư hay không. Nên kịch bản bao giờ cũng là cốt lõi, chiếm 50% thành công của dự án. Ngoài ra khi mình đọc kịch bản có thể nhìn thấy dự án này nó có tiềm năng để mình phát triển ở rạp, hoặc bán ra thị trường nước ngoài, …

– Tài chính: Khó khăn của nhà sản xuất muôn thuở là vấn đề về tài chính, đó là ngọn núi đầu tiên mà bất kỳ nhà sản xuất nào phải vượt qua để bắt đầu thực hiện một dự án phim. Một dự án phim về khoa học viễn tưởng thì thường cần một nguồn tài chính rất lớn, ngay từ bước đầu bạn có thể đã nhìn thấy khó khăn khi kinh phí cho khâu hậu kỳ, VFX, hậu kỳ, hiệu ứng sẽ chiếm phần ngân sách không hề nhỏ và do vậy tài chính sẽ là một thử thách với một dự án sci-fi.

– Nhân lực: Làm thế nào để tìm được những nhà làm phim, đạo diễn, biên kịch, diễn viên tài năng. Nếu đã có danh tiếng thì bạn rất dễ tìm được những người đó, còn với những người trẻ hay những người mới vào nghề thì rất khó để tiếp cận họ. Để giải quyết vấn đề này bạn cần phải biết cách quan sát, đọc qua kịch bản, xem rất nhiều phim để thấy được nhiều phong cách riêng và thấy tương lai xa hơn với dự án nếu họ làm với mình. Nếu bạn có thể thuyết phục những nhân vật tài năng ở các vị trí khác nhau trong đoàn phim hoặc một vài vị trí quan trọng thì sẽ giúp tăng độ khả thi cho dự án hơn về mặt nhân lực.

– Kỹ thuật/Thiết bị: Mỗi một câu chuyện sẽ có những thiết bị phù hợp đi kèm, dựa trên ngân sách hiện có cần phải xem xét có đủ chi phí để thuê những thiết bị đó hay không.

– Tiếp thị, phát hành, khán giả: Xác định nhóm đối tượng khán giả mục tiêu của dự án thì khi truyền thông, tiếp thị phim sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.

Làm thế nào để kêu gọi đầu tư dự án phim khi chưa có nhiều mối quan hệ trong ngành

Xuất phát từ chính những khó khăn của mình trong quá trình làm phim, Nhà sản xuất Tuân Đỗ đã đưa ra lời khuyên đến các bạn trẻ về vấn đề này:

– Thứ nhất hãy mở rộng mối quan hệ của mình bởi vì đó chính là những yếu tố có thể tìm kiếm nguồn hỗ trợ, giúp đỡ liên quan đến vấn đề khai một dự án của bạn trong tương lai.

– Trong trường hợp bạn ở cương vị đạo diễn thì hãy tìm cho mình một Nhà sản xuất để đồng hành và hỗ trợ dự án của mình nhiều hơn.

– Hãy tham gia cả các sự kiện liên quan đến điện ảnh, tìm hiểu các quỹ, tổ chức hỗ trợ điện ảnh không chỉ về tài chính mà còn về phương diện liên quan đến tổ chức phát hành, tiếp thị, tổ chức chiếu phim,… đây là những yếu tố mà các nhà làm phim trẻ cần quan tâm để giúp cho dự án của bạn phát triển hơn. Viet Indie Cinema là một trong những sân chơi hỗ trợ các nhà làm phim trẻ tìm kiếm thành viên đoàn, hỗ trợ thiết bị, hậu kỳ và đặc biệt là các công ty sản xuất cũng như phát hành cho dự án của bạn.

Hy vọng với những kiến thức bên trên từ anh Tuân Đỗ chia sẻ sẽ giúp các bạn có một cái nhìn chi tiết về công việc của một Nhà sản xuất, từ đó rút ra được nhiều thông tin bổ ích để ngày một tôi luyện bản thân mà hiện thực được ước mơ này của mình. Và nếu bạn đang tìm kiếm một nơi đào tạo uy tín và bài bản về nghề làm phim, có thể tham khảo thông tin tại đây về lộ trình đào tạo của Arena Multimedia lĩnh vực này nhé.

Để tìm hiểu chi tiết hơn vai trò của Nhà sản xuất trong một đoàn phim qua dự án cụ thể, hãy cùng đón xem bài viết tiếp theo về những câu chuyện hậu trường phía sau từ Nhà sản xuất Nhật Tiên của phim Ròm!